Tehlikeli maddeler kimyasal ve fi ziksel yapısı itibariyle elde edilmesi, işlenmesi, saklanması, paketlenmesi, kullanılması, atılması ve taşınması çevreye, insanlara ve doğal hayata zararlı olabilecek tüm maddelere verilen genel bir ad olarak karşımıza çıkıyor.
İnsan sağlığına ve güvenliğine ya da bulunduğu ortamdaki diğer malzemelere zarar verme riski olduğu için özel önem verilmesi gereken malzemeler olan tehlikeli maddeler; katı, sıvı ve gaz haldeki kimyasal yapıları sebebiyle taşıma ya da depolama esnasında serbest kaldıkları veya hatalı kullanıldıklarında eşyalara, çevreye veya organizmalara zarar veriyor.
Tehlikeli maddeler nerelerde bulunur?
Tehlikeli maddelerin bulunduğu tipik yerlerin başında;
Kimyasal madde üretim tesisleri,
depolar,
yakıt istasyonları,
silah depoları,
hastaneler, l
aboratuvarlar,
kamyon terminalleri,
uçuş sahaları,
bakım tesisleri,
kimyasal madde taşımacılığı yapılan limanlar gelmektedir.
Tehlikeli maddeler kaça ayrılır?
Yapılan düzenlemelere göre içerdiği tehlikenin yapısına bağlı olarak her bir tehlikeli maddenin atandığı bir sınıflandırma sistemi kullanılır. Bu sınıflandırma Binaların Yangından Korunması Hakkındaki Yönetmelik uyarınca yapılmıştır.
Bu maddeler, maddenin türüne ya da içinde bulunan maddelere göre alt bölümlere ayrılmış 9 sınıftan oluşur. Bu sınıflar aşağıdaki gibi kategorize edilmiştir:
Patlayıcılar
Gazlar
Yanıcı Sıvılar
Yanıcı Katılar
Oksitleyici Maddeler
Zehirli ve Bulaşıcı Maddeler
Radyoaktif Madde Aşındırıcılar
Diğer Tehlikeli Maddeler
Tehlikeli madde nasıl taşınır?
Günümüzde tehlikeli maddelerin birçok sektörde kullanılmasına ve gelişen teknoloji ile birlikte bu kapsamda artan ulaştırma faaliyetlerine bağlı olarak tehlikeli yüklerin yer değiştirmesine olan ihtiyaç da aynı oranda artmış ve bunun sonucunda ise canlılar ve çevre üzerinde onarılamaz etkiler bırakan büyük kazalar ve yıllarca etkisi silinemeyen çevresel zararlar meydana gelmiştir. Üretimi ve günlük hayatı sürdürmek için kullanılan maddelerin yanı sıra özellikle gelişen kentlerde ve endüstriyel tesislerde ortaya çıkan atıkların da yeniden değerlendirilmek, imha edilmek veya depolanmak üzere taşınması, mevcut taşıma işlemlerinin önemini artırmıştır. Bu nedenle ülkeler tehlikeli maddelerin taşınması ile ilgili olarak bir takım yasal düzenlemeleri hayata geçirmişlerdir. Bu maddelerin taşımacılığında pek çok farklı taşıma yöntemi yaygın olarak kullanılıyor.
Tehlikeli madde taşımacılığında en çok kullanılan taşıma modu olarak karayolu öne çıkıyor. Bunun yanı sıra demir yolu taşımacılığı ve deniz yolu taşımacılığı da tehlikeli madde taşımacılığında sıklıkla tercih ediliyor. Havayolu en pahalı taşıma modu olsa da, sıklıkla tercih edilen bir diğer yöntem olarak karşımıza çıkıyor. Bu yöntemde taşınması yasaklı olan ya da gizli tehlikeli madde içeren yüklerin taşınmasına izin verilmiyor.
Karayolu tehlikeli madde taşımacılığı
Tehlikeli Malların Karayolu ile Uluslararası Taşımacılığına İlişkin Avrupa Anlaşması adı verilen ADR; tehlikeli maddelerin insan sağlığına ve çevreye zarar vermeden, güvenli ve düzenli şekilde kamuya açık karayolu ile taşınmasını sağlayan bir yönergedir. Bu yönerge, taşıma faaliyetinde yer alan gönderenlerin, alıcıların, dolduranların, yükleyenlerin, boşaltanların, ambalajlayanların, taşımacıların ve tehlikeli madde taşıyan her türlü aracın operatör ve sürücülerinin sorumluluk, yükümlülük ve çalışma koşullarını da belirler.
Havayolu tehlikeli madde taşımacılığı
Havayolu taşımacılığında tehlikeli maddeler sıcaklık, nem, basınç gibi değişimlerden etkilenebileceği için bunlar düşünülerek tedbir alınmalıdır. Olumsuz etkilerin yanında yanlış taşıma ve titreşim gibi etkenlerden dolayı hasar alma riski de göz önünde bulundurulmalı.
Türkiye’deki tehlikeli maddelerin havayoluyla nakliyesi hususu, Tehlikeli Maddelerin Havayolu Taşımacılığı Talimatına göre yapılmakta olup, Ulaştırma Bakanlığı Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü tarafından yayınlanmıştır.
Talimatnamede havayoluyla cephane, silah ve tüm savaş malzemeleri, yanıcı tahrip edici, patlayıcı, zehirli gaz, aşındırıcı madde, radyoaktif madde ve nükleer yakıt gibi canlıların can ve mal güvenliğini üst düzeyde tehdit altına alan maddelerin her türünün taşınmasına yasak getirilmiştir. Bu yasağın istisnasının yapılabilmesi için ise Ulaştırma Bakanlığı genel ya da özel nitelikli izinler gerekiyor. Bu izin verilmeden evvel Dışişleri Bakanlığı ile Genelkurmay Başkanlığı’nın görüşlerine başvuruluyor.
Günlük hayatımızda sıklıkla kullandığımız eşyalar, içerisinde yer alan gizli tehlikeli maddelerle insan sağlığına ve doğaya zarar verebilir. Denizyolu ve karayolu taşımacılığında bu maddeler kolaylıkla taşınırken, havayoluyla taşınması büyük risklerin ortaya çıkmasına sebep olabiliyor.
Tehlikeli Madde Kuralları (DGR), uçakla taşınması muhtemel tehlikeli maddeleri belirler. Havayolu ile taşınacak olan bu maddenin miktarı, paketlenmesi ve taşınma şartları DGR ile belirlenir.
Denizyolu tehlikeli madde taşımacılığı
Tehlikeli maddelerin en güvenli taşıma yollarından bir diğeri de denizyolu konteyner taşımacılığı olarak karşımıza çıkıyor. Sağlam ve güvenli konteynerler ile miktarı az olsa da fazla çeşit ve sayıda tehlikeli madde taşınabilir. En çok kullanılan taşıma yöntemlerinden biri olduğu için limanda alınan önlemler de fazla sayıdadır.
