Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) Başkanı Mustafa Yılmaz, son 1 yılda 12 GW’lık lisanssız projesine kapasite tahsisi sağlandığını söyleyerek lisanssız elektrik üretim yönetmeliğinde geçtiğimiz Ağustos ayında yapılan değişiklik sonrası ortaya çıkan sayıların her abone grubundan tüketicilerin güneş seferberliğine verdiği büyük desteği gözler önüne serdiğini beyan etti. Ayrıca Elektrik Dağıtım Hizmetleri Derneği (ELDER)’nin hazırladığı rapora göre de 2022 yılında lisanssız elektrik üretiminde son yıllarda verilen desteklerle öne çıkan güneşin payının yüzde 5 arttığı görülüyor.
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) Başkanı Mustafa Yılmaz yaptığı açıklamada, “Herkesin kolayca enerji yatırımcısı olmasının önünü açtık. Türkiye’yi tek bir bölge görerek ‘istediğin yerde üret istediğin yerde tüket’ diyen bir düzenleme ile güneş seferberliği başlattık ve 1 yıl içinde de beklentimizin üstünde bir yatırım iştahı ve gayreti ile karşılaştık.10 milyar dolara yaklaşan bir yatırım bu süreçte sahaya yansıdı.” diyerek yapılan değişikliklerin ardından, bu alandaki yatırımların önemli oranda arttığını söyledi.
Lisanssız elektrikte toplam kurulu güç 13.500 MW seviyelerine yükseldi
Ağustos ayından beri geçen 12 ay içerisinde kurulu gücü 12 bin MW’ı aşan 14 binin üzerinde lisanssız üretim projesi için kapasite tahsisi sağlanmış oldu. Bu sürede lisanssız elektrikte toplam kurulu güç 13.500 MW seviyelerine gelirken, lisanssız tesisler tarafından üretilen 240 bin MWh elektrik için ise ödeme yapılmadı ve bu miktar son elektrik tüketicisinin hizmetine bedelsiz olarak verildi.
Açıklamada lisanssız yönetmeliğine yönelik yapılan değişikliklerin tüketicilerin güneş enerjisinden elektrik üreterek öz tüketimini karşılamasını basitleştirdiğini ve bu şekilde elektrik üretimi yapan tüketicilerin, tükettikleri elektrik oranında bir gücü de sisteme satarak gelir elde edebilmesi sağlanmasıyla tüketimi olmayanların değil gerçek tüketicilerin kapasite almalarının gerçekleştiği ifade edildi.
Yapılan açıklamada ayrıca düzenleme kapsamında yapılaşmanın yoğun olduğu yerlerde, organize sanayi bölgelerinde lisanssız üretim tesisi için yer bulamayan tüketicilerin ülkenin her yerinde tesis kurabilmelerine imkan sağlandığı, sadece belediyeler veya sanayi bölgeleri değil, tarımsal üreticiler ve turizm işletmecileri dahil her abone grubundan vatandaşların tükettiği enerjinin üreticisi konumuna geldiği de belirtilmiş oldu.
Güneşin payı yüzde 5 arttı
Türkiye’nin her noktasına uluslararası standartlarda elektrik dağıtım hizmeti sunma hedefi ile çalışmalarına aralıksız devam eden 21 elektrik dağıtım şirketinin 2022 yılındaki toplam yatırımları da 27 milyar 340 milyon TL’ye ulaştı. Elektrik Dağıtım Hizmetleri Derneği (ELDER)’nin raporuna göre sadece şebekeye yapılan yatırımların toplamı 21,9 milyar TL’yi bulurken, lisanssız elektrik üretiminde ise son yıllarda verilen desteklerle öne çıkan güneşin payı ise %5 arttı.
Raporun önsözünde enerji sektörünün gerek teknolojik gelişmeler gerekse iklim değişikliğine yönelik politikalar sonucunda baş döndürücü bir dönüşüm sürecinden geçtiğine dikkat çeken ELDER Genel Sekreteri Özge Özden, “Enerji sektörü büyük bir değişim içinde bir taraftan gündelik sorunlara cevaplar ararken bir taraftan da artık kaçınılmaz hale gelen dönüşüm gereksinimlerine çözümler bulmaya çalışıyor. Sektör olarak, teknoloji perspektifinde güneş ve rüzgar santralleri; elektrikli araçlar ve şarj istasyonları ve son olarak enerji verimliliği ve depolama sistemleri gibi günümüzün teknolojilerine odaklanırken aynı zamanda yeşil hidrojen, füzyon, karbon yakalama ve depolama gibi geleceğin ancak yakın geleceğin üretim teknolojilerine yönelik de çabalarımızı sürdürüyoruz.” değerlendirmesinde bulundu.
2022 yılında elektrik tüketimi 253,6 TWh
Rapora göre 2022’de “dağıtım ve iletim seviyesinden bağlı abonelerin toplam tüketimi” bir önceki sene ile hemen hemen aynı seviyede kaldı. Toplam tüketim sadece %0,23’lük bir artışla 253 TWh’den 253,6 TWh seviyesine ulaştı. 2022 yılında toplam tüketimin %42,73’ü sanayi, %25,45’i kamu ve özel hizmet sektörü ile diğer, %24,39’u mesken, %3,72’si tarımsal faaliyetler, %2,17’si ise aydınlatma abonelerinden geldi.
Bu arada 2022’de serbest üretim şirketleri, işletme hakkı devri ve yap-işlet-devret santrallerinin üretimini kapsayan toplam lisanslı elektrik üretimi bir önceki yıla göre %2,6 düşerek 320 bin 81 GWh’den 311 bin 779 GWh’ye indi. Lisanssız üretim %4,3’lük artışla 11 bin 217 GWh’den 12 bin 738 GWh’ye ulaşsa da 2021’de toplam 331 bin 298 GWh olan lisanslı ve lisanssız elektrik üretimi %2,5 gerileyerek 324 bin 517 GWh’de kaldı.
Lisanslı elektrik üretiminin kaynaklara göre dağılımının da yer aldığı raporda, doğal gaz santrallerinin payındaki gerileme dikkat çekti. 2021 yılında lisanslı elektrik üretiminin %33,9’u doğal gaz santralleri tarafından karşılanırken 2022’de bu oran %22,7’ye geriledi. Bu sırada ithal kömürün payı %17,2’ten %20,3’e, hidroelektriğin payı %17,4’ten %21,5’e, yerli kömürün payı %15,5’ten %15,9’a, rüzgarın payı %9,7’den %11,2’ye, jeotermalin %3,4’ten %3,5 çıktı. Lisanssız elektrik üretiminde ise son yıllarda verilen desteklerle öne çıkan güneşin payı ise %5 arttı.
Şebeke yatırımları en büyük kalemi oluşturdu
Sektörün adeta röntgenini çeken ELDER’in raporuna göre Türkiye’nin her noktasına uluslararası standartlarda elektrik dağıtım hizmeti sunma hedefi ile çalışmalarına aralıksız devam eden dağıtım şirketlerinin toplam yatırımı, bir önceki yıla göre %85,7 artarak 14 milyar 719 milyon TL’den 27 milyar 340 milyon TL’ye ulaştı. Bu rakamın 21 milyar 940 milyon TL’lik en büyük bir kısmı ise daha güçlü bir enerji altyapısı için şebeke yatırımlarına harcandı.
