Ekonomik koşullar, teknolojik yenilikler ve toplumsal beklentiler değiştikçe, alışveriş motivasyonları da farklı biçimler alıyor. Türkiye’de tüketicilerin %87’si bu yıl da kasım ayı indirim döneminde alışveriş yapmayı planlıyor. İlgi güçlü, ancak davranışlar değişiyor: Tüketici daha planlı, daha araştırmacı ve daha temkinli. Fiyat kadar güven, erişim ve deneyim de satın alma kararlarında belirleyici.
PwC Türkiye tarafından hazırlanan “Efsane Cuma” araştırması kasım ayında tüketicinin nabzını tutuyor. Bu yılki bulgular, ilginin hâlâ güçlü olduğunu ancak davranışların belirli alanlarda bir dönüşüm geçirdiğini gösteriyor.
“Efsane Cuma artık yeniden şekillenen bir tüketim kültürünün aynası haline geldi”
PwC Türkiye Şirket Ortağı, Perakende ve Tüketici Ürünleri Sektörü Lideri Cihan Harman konuyla ilgili değerlendirmesinde şöyle konuştu:
“Türkiye’de ödeme sistemleri davranışın önemli bir parçası. Katılımcıların %43’ü taksitli alışveriş yapmayı, %36’sı ise “Şimdi al, sonra öde” seçeneğini kullanmayı planlıyor. Taksit, Türkiye’de hâlâ güvenli ödeme alanı olarak konumlanıyor. Sadakat göstergeleri dikkat çekici biçimde güçlü: Katılımcıların %53’ü, geçen yıl ilk kez alışveriş yaptığı markadan bu yıl yeniden alışveriş yapmayı planlıyor, Avrupa için bu oran %22. Katılımcıların %39’u yalnızca ihtiyacı olan ürünleri satın alıyor, %25’i nitelikli ürünü niceliğe tercih ediyor, %23’ü dürtüsel alışverişten kaçınıyor. Bu veriler, tüketicinin daha az ama daha iyi anlayışını benimsediğine işaret ediyor. Bugün geldiğimiz noktada, tüketicinin hem rasyonel hem de bilinçli tercihler yaptığını görüyoruz. Efsane Cuma artık sadece bir indirim dönemi değil; güven, değer ve sürdürülebilirlik ekseninde yeniden şekillenen bir tüketim kültürünün aynası haline geliyor.”
Kasım ayı indirimleri, bu yıl da tüketicilerin gündeminde
PwC Türkiye tarafından hazırlanan rapora göre; kasım indirimleri tüketicinin ilgisini çekmeye devam ediyor. Katılımcıların %87’si indirim döneminde alışveriş yapmayı planladığını söyledi. Geçen yıl bu oran %85’ti; ilgide küçük bir artış var. Avrupa’da ise tablo sabit: Geçen yıl olduğu gibi bu yıl da katılımcıların %83’ü alışveriş yapacağını belirtti.
Alışveriş yapmayı düşünmeyen kesimdeki gerekçeler, dikkat çekici bir dönüşüme işaret ediyor. Türkiye’de “Efsane Cuma / kasım ayı indirimleriyle ilgilenmiyorum” diyenlerin oranının bir yılda %40’dan %20’ye gerilemesi, bu döneme yönelik farkındalığın artmış olabileceğine işaret ediyor. “İhtiyacım olan veya satın almak istediğim şeyleri zaten satın aldım” diyenlerin oranı da %26’dan %22’ye gerilemesine karşılık, “Bu yıl alışveriş dönemi için bütçe ayırmadım” diyenlerin oranı %24’ten %31’e yükselmiş. İndirim dönemine olan ilgi artmasına rağmen, ekonomik nedenlerle alışverişten uzaklaşan tüketici oranında artış görünüyor.
Türkiye’de indirim dönemlerinin en güçlü itici gücü: Giyim, ayakkabı ve aksesuar
Katılımcıların %52’si en çok yetişkin giyim, ayakkabı ve aksesuar kategorisinde alışveriş yapmayı planladığını söyledi. Bu oran Avrupa’da %39 oldu. Makroekonomik dalgalanmalara rağmen, görünüş ve kendine bakım harcamalarının ise ertelemesi zor ihtiyaçlar olarak görüldüğünü söylemek mümkün. Elektronik ve teknoloji ürünleri ikinci sırada yer aldı: Türkiye’de %36, Avrupa’da %38. Teknoloji, iki bölgede de alışverişin merkezinde kalmayı sürdürüyor.
Türkiye’de bu oran, özellikle fiyat artışlarına rağmen kategorinin hâlâ güçlü bir talep alanı olduğunu gösteriyor. Tüketiciler teknoloji ürünlerini artık bir lüks değil, günlük yaşamın işlevsel bir parçası olarak görüyor. Üçüncü sırada Türkiye’de çocuk giyim, ayakkabı ve aksesuarları (%30) yer aldı; Avrupa’da bu oran %20. Türkiye’de aile odaklı harcama bilincinin, çocuklara yönelik alışverişlerde öncelik kazandığı açık. Avrupa’da ise bireysel tüketim kategorileri daha ağır basıyor.
Taksitli alışveriş hâlâ tüketicinin güvenli alanı
Türkiye’de katılımcıların %43’ü alışverişlerinde perakendecilerin sunduğu taksit planlarını kullanmayı planladığını söylerken, bu oran geçen yıl da %43’tü. “Şimdi al, sonra öde” seçeneğini kullanmayı planlayanların oranı ise %36 ile geçen yılın (%35) hemen üzerinde. Bu küçük artış, yeni nesil finansal çözümlere olan ilginin yavaş ama istikrarlı şekilde arttığını gösteriyor.
Özellikle online alışverişte bu tür ödeme alternatiflerinin hızla benimsenmesi, tüketicilerin esneklik arayışının da bir yansıması olabilir. Buna karşılık, “Herhangi bir finansman yöntemi kullanmayı düşünmüyorum’’ diyenlerin oranı %16’dan %19’a çıktı. Bu artışı iki yönlü okumak mümkün: Tüketicilerin bir kısmı borçlanmak istemediği için peşin ödemeye yöneliyor, diğer kısmıysa indirim dönemlerinde zaten bütçesini sınırlı tutarak harcama yapmayı tercih ediyor.
