19 Şubat 2025
Beşyol Mahallesi 1.İnönü Caddesi 18/8 Küçükçekmece İstanbul
Lojistik Son Dakika

Türkiye limanlarında 2024’ün ilk 5 ayında 225 milyon ton yük elleçlendi

Limancılık sektörünün Türkiye’nin ekonomik büyümesindeki rolünü konuştuğumuz Türkiye Liman İşletmecileri Derneği (TÜRKLİM) Yönetim Kurulu Başkanı Hamdi Erçelik, küresel denizcilik sektöründen aldığımız paya ilişkin Hizmetix’e özel açıklamalarda bulundu.

Limancılık sektörü Türkiye’nin ekonomik büyüme ve kalkınmasında nasıl bir rol oynuyor? Türkiye limanlarının geçtiğimiz yıl toplam yük potansiyelini değerlendirir misiniz, küresel denizcilik sektöründen nasıl bir pay aldık?

Limanlarımızda 2023 yılı istatistikleri 2022 yılıyla karşılaştırıldığında; Toplam Yükte 21,5 milyon tonluk tonaj azalışıyla 521,1 milyon ton yük elleçlenmiş, böylelikle %-3,97 oranında bir düşüş yaşanmıştır. 2023 yılında tek artan yük İthalat (%5,04) olurken; İhracat (%-9,76), Kabotaj (%-7,22) ve Transit (%-17,63) yükler azalmıştır. 2023 yılında yaşanan bu düşüşe müteakip 2024 yılı ise oldukça olumlu bir şekilde başlamıştır.

2024 yılının ilk 5 aylık verilerine baktığımızda; Toplam Yükte 2023 yılının Ocak-Mayıs döneminde 215,6 milyon ton yük elleçlenirken; 2024 yılının aynı döneminde 225,4 milyon ton yük elleçlenmiştir. 2024 yılının Ocak-Mayıs döneminde İhracatta %16,9 gibi yüksek oranda bir yük artışı gerçekleşirken, Mayıs ayında özellikle İthalatta gerçekleşen düşüşten dolayı toplam İthalattaki büyüme ise sadece %2 seviyesinde gerçekleşmiştir. Kabotaja konu yükler %-3 oranında küçülürken, Transitte ise %-1,63 oranında bir düşüş yaşanmıştır.

2024 yılı Mayıs ayında İthalata konu yükte %-10,7 oranındaki düşüşten dolayı limanlarımızda Toplam Yükte %-0,4 oranında çok küçük de olsa bir düşüş yaşanırken, 2024 yılının ilk 5 aylık dönemindeki yük istatistikleri 2023 yılıyla karşılaştırıldığında; 2024’ün ilk 5 aylık döneminde 9,8 milyon tonluk bir tonaj farkıyla %4,56 oranında bir büyüme gerçekleşmiştir. Toplam Yükte son 5 aylık değişimlere baktığımızda İhracata konu yüklerde Ocak ayından Mayıs ayına kadar geçen sürede kesintisiz olarak pozitif artışlar devam etmektedir. İhracatta en yüksek artış Şubat ayında %34,6 oranında olurken, Mayıs ayında ise %11,4 oranında bir artış yaşanmıştır. İthalatta ise Ocak-Mart aylarında yaşanan artışlar Nisan ayında %-2,2 oranıyla düşmüş, bu düşüş Mayıs ayında %-10,7 oranına ulaşmıştır. Kabotaja konu yüklerde ise sadece Şubat ayında yaşanan artışa karşın Ocak, Mart ve Nisan aylarında düşüş yaşanmış, Mayıs ayında ise %10,9 oranında yeniden büyümeye geçilmiştir. Transite konu yüklere baktığımızda ise Ocak ve Mart ayındaki düşüşe karşın Şubat, Nisan ve en son Mayıs ayında artış yaşanmıştır.

2024 yılı ilk yarısında Türkiye limanlarında aylık bazda değerlendirdiğinizde gemi giriş-çıkış ve konteyner elleçleme sayıları konusunda okurlarımızı bilgilendirir misiniz, en yüksek oran hangi dönemde gerçekleşti, nedenleri nedir? Geçtiğimiz yılın aynı dönemi ile karşılaştırıldığında 2024 yılının ilk yarısı için neler söylersiniz?

2023 yılı Konteyner elleçlemeleri 2022 yılıyla karşılaştırıldığında, %1,54 oranında bir artış gerçekleşmiş ve toplamda 190 bin TEU fark ile konteynerde 12,5 milyon TEU’ya ulaşılmıştır. Rejim bazında en yüksek artış %4,59 ile İhracat konteynerinde olurken İthalata ve Transite konu konteyner hareketi ise %1’in altında büyümüş, Kabotaja konu konteynerde de %-7,47 oranında düşüş yaşanmıştır. Konteynerde 2024 yılında ise limanlarda olağanüstü gelişmeler yaşanmaktadır. 2024 yılının ilk 5 ayında rejim bazında en yüksek artış %54,26 ile Transit konteynerinde olurken, Kabotaj taşımalarında ise %16,63 oranında bir büyüme yaşanmıştır. Yine İhracata konu konteyner %6,47 oranında artarken, uygulanan ekonomik program nedeniyle düşürülmek istenen ithalata paralel olarak İthalata konu konteynerde ise büyüme oranı %2,49 oranıyla beklentilerin altında gerçekleşmiştir.

2024 yılı Mayıs ayında konteynerde İthalata konu yüklerde %-8,3 ve İhracata konu yüklerde ise %-1,7 oranında yaşanan düşüşe rağmen Transitte %35,4 ve Kabotajda da %30,4 oranındaki artışlar nedeniyle toplamda Mayıs ayında konteynerde %3,4 oranında artış yaşanırken, 2024 yılının ilk 5 ayındaki (Ocak-Mayıs) yük istatistikleri 2023 yılıyla karşılaştırıldığında; 650.455 TEU fark ile 5,6 milyon TEU elleçlenmiş, böylelikle toplamda %13,3 oranında bir büyümeye ulaşılmıştır.

İthalat ve ihracatta Türkiye limanlarının son 10 yıldaki performansını nasıl değerlendiriyorsunuz? Kısa, orta ve uzun vadede nasıl bir projeksiyon öngörüyorsunuz?

Aşağıdaki tabloda limanlarımızın Toplam Yükte son 10 yıldaki (2014-2023) gelişmesini ve büyüme oranlarını görebiliyoruz. Limancılık sektörü toplam yükte son 10 yılda %31,6 oranında büyümüştür. Bu 10 yılın ortalama büyüme oranı ise %3,16’dır. Yine son 10 yılda toplam yükte sadece 3 yılda (2014, 2018 ve 2023) küçülürken, devam eden yıllarda beklentilerin çok üstündeki büyüme oranlarıyla birlikte limanlarımızın kayıplarını çok kısa sürede telafi ederek yeniden küresel ortalamaların çok üstüne çıkmıştır.

Limancılık sektörü konteynerde son 10 yılda %47,31 oranında olağanüstü seviyede büyümüştür. Bu 10 yılın ortalama büyüme oranı ise %4,73 tür. Yine son 10 yılda toplam yükte sadece 2 yılda (2015 ve 2022) küçülürken, devam eden yıllarda beklentilerin çok üstündeki büyüme oranlarıyla birlikte limanlarımızın kayıplarını çok kısa sürede telafi ederek yeniden küresel ortalamaların çok üstüne çıkmıştır.

Aynı şekilde sağdaki tabloya baktığımızda dış ticarete konu denizyolu taşımalarının hem ihracat ve hem de ithalata konu yüklerde oldukça yüksek seyrettiğini, bu oranların gelecekte daha da artabileceğini öngörebiliriz ki değer (USD) olarak hala dış ticarete konu yüklerin %65’in yine denizyoluyla limanlarımız üzerinden taşınmaya devam etmektedir.

Bu gelişme dinamiği Türkiye’nin daha kısa sürelerde liman kapasitelerini geliştirmesi gerektiğini de göstermektedir. Özelikle liman bölgeleri bazında incelediğimizde bu konuda Akdeniz ve Ege’de konteyner kapasitesinde gelecek 5-10 yıllık dönemlerde darboğazların yaşanabileceğini de göstermektedir.

Türkiye Liman İşletmecileri Derneği (TÜRKLİM)’nin sektördeki temsil gücü nedir, sektörün gelişimi adına nasıl bir misyon üstlendiniz, kuruluşunuzdan bu yana geçen süreçten ve hayata geçirdiğiniz çalışmalardan da kısaca bahseder misiniz?

2023 yılı sonu itibarıyla Türkiye’de deniz ticaretine hizmet eden kıyı tesisi sayımız 217’ye ulaşmıştır. Söz konusu sayıya değişik formda ve özellikte olan iskele, rıhtım, liman, şamandıra, dolfen ve platformlar da dâhildir. Bu limanların 78’i ise halihazırda TÜRKLİM üyesidir ve üye sayımız her yıl artmaktadır. Türkiye’de elleçlenen Konteyner’in %95’i, Kuru Yük ve Genel Kargo’nun %67’si, Sıvı Kimyasal yüklerin %100’ü, RO-RO taşımacılığının %87’si ve Kurvaziyer Turizm’in %97’si TÜRKLİM üyesi limanlar tarafından gerçekleştirilmektedir. Bu açıdan TÜRKLİM’in sektördeki temsil gücü son derece yüksektir. TÜRKLİM; Türkiye iç ve dış ticaretinin ve deniz turizminin temel yapı taşını oluşturan limanları temsil eden, saygın, yetkin, çözüm odaklı ve referans alınan bir sektör kuruluşudur.