1950’li yıllarda sanayileşme ile birlikte İstanbul, İzmir ve Ankara gibi kentler, yoğun göç alarak, kontrolsüz bir biçimde büyüdü. Bu büyümeye karşılık verecek konut sayısının bulunmaması ise gecekondulaşmaya neden oldu. 1970’lerde ise kentleşme devam ederken uydu kentler oluşmaya başladı. 1980’li yıllarda ise kentleşme hızla azalırken, kent merkezleri ve gecekondu bölgelerinde dönüşüm kavramı gündeme geldi.
Kentsel dönüşümde, belediyeler riskli alanları tespit ederek, bu alanlar için yeni imar planları hazırlayabiliyor. Bu aşamada Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı yıkımın nasıl yapılacağı konusunda belirleyici olurken, belirlenen kurallara uyan her firma ile riskli yapı yıkımı gerçekleştirebiliyor.
İstanbul’un 4’te 1’i riskli
Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Mehmet Özhaseki, İstanbul için özel kentsel dönüşüm yasası çıkarılacağını belirterek, “İstanbul için 39 ilçe ve büyükşehir belediye başkanı ile bir araya geldik. TBMM’yi olağanüstü çağırıp İstanbul kentsel dönüşümü için özel yasa çıkartabiliriz. Öncelikle riskli 600 bin konutu taşıyacağız” dedi. Bakan Özhaseki, “İstanbul kentsel dönüşümü ile ilgili bir süredir çalışmalar devam ediyor, Cumhurbaşkanımız ile görüştük, 150 bin konutu İstanbul’a tahsis edelim dedik. Hem yasal çerçeve var hem de İstanbul’a özel bir dönüşüm projesi. Bunun da yasal altlığını hazırlamamız lazım. Sırf İstanbul için çıkarmamız lazım.
İstanbul dünyada en riskli 10 büyükşehirden birisi. İstanbul için 5 milyon 800 bin bağımsız birim var gibi gözüküyor. İçinde ev de var iş yeri de var. 1 buçuk milyonu riskli. 7 büyüklüğündeki bir depremde 600 bin daire yerle yeksan olur. Her sokakta iki binanın yıkıldığını kabul edin ulaşım olduğu gibi durur.
İlk etapta yıkılabilecek 600 bin konutu oralara taşıyacağız. Anadolu ve Avrupa yakalarında Esenler’de askeriyenin 24 bin m2’lik bir alanı var. 3 bin m2 alan askeriyeye bırakılacak depreme hazırlık yapmak için hazırlanacak alanda 200 bin konut rezerv alanı var. Anadolu yakasında Pendik’te aynı şekilde ve Kanal İstanbul boyunda 150 bin konut yapılacak.” ifadelerini kullandı.
Büyükçekmece Fatih Mahallesi’nde riskli olduğu tespit edilen 4 blok, 42 bağımsız bölümden oluşan yapılar kentsel dönüşüm projesi kapsamında belediye ekiplerinin gözetiminde yıkıldı. Büyükçekmece Belediye Başkanı Hasan Akgün, deprem tehlikesinin giderek yaklaştığına dikkat çekerek, hızlı yıkım ve inşaat için mevzuatta ilaveler istediklerini söyledi. Akgün, beklenen İstanbul depremi için zamanın daraldığını bu konuda devlete ve vatandaşlara da önemli sorumluluklar düştüğünü belirterek, “Depremin 2030’lu yılların başında geleceğini bilim insanları söylüyor. Dolayısıyla koşar adım gitmek zorundayız.” İfadelerini kullandı.
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ile Zeytinburnu Belediyesi tarafından yürütülen çalışmalarda, Merkezefendi Mahallesi’ndeki 526 yapı için kentsel dönüşüm çalışmaları sürüyor. Kahramanmaraş merkezli depremlerden sonra yapıların dayanıklı hale gelmesinin önemine dikkati çeken Zeytinburnu Belediye Başkanı Ömer Arısoy, “Mevcut durumda burada 440 bağımsız birim var. Bu 440’ın 334’ü konut, 106’sı iş yeri idi. Yeni projede toplam bağımsız birim sayısı 526’ya çıkıyor. 482 konut, 44 ticari birim olmak üzere tahliyelerin yapılmasından sonra riskli yapılar yıkılacak ve yeni projeler başlayacak.” diye konuştu.
Beyoğlu’nda kentsel dönüşüm projesi tamamlandı
Beyoğlu Belediyesi ile TOKİ işbirliğinde hayata geçirilen Beyoğlu Sütlüce ve Örnektepe Kentsel Dönüşüm Projesi tamamlandı. Proje kapsamında 16.000 m2 alanda 398 konut, 20 dükkan ile cami ve sosyal tesis inşa edildi.
Avcılar’da 1.823 bina yenilendi
1999 depreminden en çok etkilenen yerlerden olan Avcılar Belediyesi de kentsel dönüşüm çalışmaları çerçevesinde 1.823 binayı yıkarak yeni binalar yaptı. Avcılar Modeli ile başlatılan yıkım çalışmaları sonucu 82 binden fazla vatandaş yeni binalara yerleşmiş oldu. Kentsel Dönüşüm Müdürlüğü’nü kuran Avcılar Belediye Başkanı Turan Hançerli ise, en büyük hedefinin 2029’a kadar ilçede riskli bina bırakmamak olduğunu dile getirdi.
Esenler’de 4.860 bağımsız birimin inşaatı sürüyor
Kentsel dönüşüm çalışmaları kapsamında Esenler’de yıkılan askeri alanda inşaatına başlanan 60 bin bağımsız birimden 2 bin 110’u hak sahiplerine teslim edildi, 4. 860 bağımsız birimin inşaatı sürüyor.
Rakamlarla İstanbul’daki son durum
– Kadıköy Fikirtepe’de 10. 765 bağımsız birimden 1.648’i hak sahiplerine teslim edildi.
– Ataşehir Yukarı Dudullu Mahallesi’nde yıkılan 1563 bağımsız birimin inşaatına başlandı.
– Ümraniye Hekimbaşı Mahallesi’nde 615 bağımsız birimin inşaatı sürüyor.
– Kartal Orhantepe’de 1.295 bağımsız birimden 130’u teslim edildi. 73 bağımsız birimin teslim süreci devam ederken 1.092 bağımsız birimin de inşaatı sürüyor.
– Eyüpsultan İslambey Mahallesi’nde de 653 bağımsız birimin yıkımı devam ediyor.
– Güngören Tozkoparan ve Genç Osman mahallelerinde inşaatına başlanan 1.770 bağımsız birimden 144’i hak sahiplerine teslim edildi.
– Kirazlıtepe, Mehmet Akif Ersoy, Küplüce, Ferah ve Bulgurlu mahallelerinde yıkılarak inşaatına başlanan 3.821 bağımsız birimden 551’i hak sahiplerine teslim edildi.
– Kağıthane Yahya Kemal Mahallesi’nde 745 bağımsız birim, hak sahiplerine teslim aşamasında
– Gaziosmanpaşa’da 4 mahalle ve 5 alt bölgede 5.265 konut ile 110 ticari olmak üzere toplam 5.375 bağımsız birimin dönüşüm süreci TOKİ ile koordineli yürütülüyor.
Bursa Büyükşehir’den kentsel dönüşüm atağı
Bursa’nın depreme karşı dirençli kent haline getirilmesi amacıyla 7 ayrı bölgede kentsel dönüşüm projelerini kesintisiz sürdüren Büyükşehir Belediyesi, yerinde ve uzlaşı temelli bu dönüşümlerle kente 8.644 konut ve 908 dükkan kazandıracak. Özellikle Kahramanmaraş merkezli depremlerin ardından kentsel dönüşümün ülkenin en önemli gündem maddelerinden biri haline geldiğini hatırlatan Bursa Büyükşehir Belediye Başkanı Alinur Aktaş, “Bursa’mızda kentsel dönüşümle alakalı çok özel bir hamle başladı. Olası bir depreme hazırlıklı olmamız da kaçınılmaz bir gerçek. Bu manada kurumsal anlamda kentsel dönüşüm adımlarını atıyoruz. Hem yeni yollar açılıyor hem daha sağlıklı, kaliteli binalar yapılıyor. Bir taraftan da mevcut binalarla alakalı desteklenmeler, güçlendirmeler devam ediyor.” diye konuştu.
Sıcaksu Kentsel Dönüşüm Projesi, belediyenin hak sahipleriyle %100 uzlaşarak hayata geçirdiğini önemli projelerden biri. Proje öncesinde 214 adet deri fabrikası, depo ve konutun yıkıldığı alanda şimdi 690 adet konut ve 92 adet dükkân inşa ediliyor. Bursa’da afet riski en yüksek sahalardan biri olan Demiryolu Altı Bölgesi’nde toplam 153 bin 500 m2 büyüklüğündeki projede 2.500 adet konut ve 300 adet dükkân inşa edilecek.
Bursa’nın vitrini olan İstanbul Caddesi’nde devam eden kentsel dönüşüm projesi toplam 1 milyon 660 bin m2 alanı kapsıyor. Rezerv yapı alanı içindeki toplam 8 adet adada dönüşüm projelerinin tamamlanması sonucunda 3.500 konut üretilmiş olacak. Proje kapsamında 193 konut, 118 ofis ve 30 dükkân inşa ediliyor. Bunlardan Büyükşehir Belediyesine verilecek 103 konut, 77 ofis ve 13 dükkân bölgedeki dönüşüm projeleri için rezerv olarak kullanılacak.
İkinci adada 100 binada 300 bağımsız bölüm ve üçüncü adada da 150 binada 430 bağımsız bölümün yıkımı yapılacak. Her 3 adadaki projeler tamamlandığında 1.150 konut ve 100 dükkânın inşası tamamlanmış olacak. Büyükşehir Belediyesi iştiraklerinden BURKENT tarafından inşaatların yapıldığı Yiğitler Kentsel Dönüşümü de 61 bin 900 m2 alan üzerinde hayat buluyor. Toplam 184 yapı ve 350 hak sahibinin bulunduğu kentsel dönüşüm proje alanı 3 bölgeden oluşuyor. Proje kapsamında 28 binada 80 bağımsız bölümü yıkımı tamamlanırken, 104 konut ve 16 dükkânın inşası tamamlanma aşamasına geldi.
Yıldırım’da toplam 43 bin 200 m2 alanda inşaatına başlanan Arabayatağı Ulus Kentsel Dönüşüm Projesi’nde 600 adet konut ve 100 dükkân inşa edilecek. Toplam 138 bin 600 m2 alanda yapılacak Karapınar Kentsel Dönüşüm Projesi’nde de 3 bin 600 konut ve 300 dükkânın inşa edilmesi planlanıyor.
Adana Yüreğir’de 1,4 milyarlık kentsel dönüşüm
Adana’nın merkez Yüreğir ilçesinde belediye ile Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın, kentsel dönüşüm çalışmaları kapsamında başlattığı toplu konut yapım çalışmaları sürüyor. 803 konut ve 60 işyerinin yapılacağı projede, TOKİ inşaat yapım çalışmaları için 1 milyar 420 milyon 899 bin TL ödeyecek. Konut ve işyerlerinin 15 Mart 2025’te hak sahiplerine teslim edilmesi hedefleniyor.
Akdeniz’in 2 mahallesinde 1.000 yeni ve güvenli konut inşa edildi
Türkiye deprem gerçeğiyle yüzleşirken, kentsel dönüşüm projelerinin önemi ve aciliyetine bir kez daha dikkat çeken Akdeniz Belediye Başkanı M. Mustafa Gültak, Akdeniz’in 2 mahallesinde yaklaşık bin civarında yeni ve güvenli konutun inşa edildiğini belirtti. Kentsel dönüşümün tüm Mersin’e yayılması gerektiğini vurgulayan Başkan Gültak, 5 mahallede daha dönüşümü hayata geçirmek için planlamalarının hazır olduğunu kaydetti.
Kayseri’de deprem ve afet riskine karşı kentsel dönüşüm
Kayseri Büyükşehir Belediyesi işlevselliğini kaybetmiş, maddi değerini yitirmiş, güvenlik sorunları yaşayan, yol ve otopark yetersizliğinin yanında ağır altyapı sorunlarıyla karşı karşıya kalan, eskiyen yapılarında nefes alınamayan, deprem ve afet riski taşıyan şehrin muhtelif mahallelerinde Kentsel Dönüşüm Projeleri hayata geçiriyor.
Kentsel dönüşümle Erzurum’un yarınları inşa ediliyor
Erzurum Büyükşehir Belediyesi, Türkiye’ye rol modeli olan kentsel dönüşüm projelerine devam ediyor. Erzurum Büyükşehir Belediye Başkanı Mehmet Sekmen, “Erzurum’un en eski yerleşim birimlerinden olan Muratpaşa Mahallemizde hayata geçirilecek olan kentsel dönüşüm projemizle birlikte bu bölgede yeni bir ticari alan oluşturacağız. 2 bin m2 alanda 9 riskli bina ve 18 adet bağımsız birimden oluşan bölgede ilçemize yakışan bir projeyi halkımızın beğenisine sunacağız. Gerek kendi imkânlarımız ve gerekse TOKİ iş birliği ile Erzurum’un dört bir yanını modernize ediyor, sağlam ve dayanıklı yapılar inşa ederek, şehrimizin yarınlarını inşa ediyoruz. En önemlisi de, bu süreci yerinde dönüşüm modeliyle yönetiyoruz. Çünkü biz kentsel dönüşüme sadece yıkım ve mekânsal yenilenme olarak bakmıyoruz. Biz kentsel dönüşüm yaparken, insanımızın sosyoekonomik ve sosyo-kültürel gelişimini de göz önünde bulunduruyoruz.” dedi.
